Horie Mika is een fotografische kunstenaar die cyanotypes (*) maakt op papier dat ze zelf heeft vervaardigd. Bomen, water en licht zijn de belangrijkste elementen die Horie gebruikt bij de creatie van haar kunstwerken. 

Ze woont in een negentiende-eeuwse boerderij met studio in de bergen van Yamanaka Onsen, Kaga, in de provincie Ishikawa. Als de sneeuw in de lente gesmolten is, rijdt Horie over de smalle, bochtige weggetjes door de bergen en vult haar auto met gampi-takken. Dit is het basismateriaal voor traditioneel Japans papier. Ze bewerkt het hout met de hand tot het uiteindelijke resultaat: een stevig papier dat er kwetsbaar uitziet, maar heel stevig is. Hierop print ze cyanotype beelden van landschappen, gebladerte, bijna vergeten dorpjes en objecten rond haar huis.

Het fotografische proces van de cyanotype is bijna net zo natuurlijk en tijdrovend als het maken van het papier. Wanneer ze haar natuurlijke omgeving heeft gefotografeerd, behandelt Horie het papier met een mengsel van water met ammoniumijzercitraat en kaliumhexacyanoferraat, zodat het papier gevoelig wordt voor licht. Ze plaatst de negatieven direct op het behandelde papier en laat de zon het papier belichten. De beelden verschijnen in gradaties van blauw, van cyaan tot diep indigoblauw. Dan wast ze het papier in bronwater om het beeld te fixeren en laat het kunstwerk drogen in de wind.

Horie’s werk is doordrenkt van wabi-sabi. Haar kunstwerken zijn allereerst het resultaat van het werken met natuurlijke materialen. Verder zijn haar prints niet precies hetzelfde, ook al tonen ze hetzelfde beeld. Ze zijn allemaal anders, uniek, door de papiersoort en het constant veranderende zonlicht. Elke print heeft een andere textuur met onregelmatige randen, met wazige stukjes en met veel verschillende schakeringen blauw. De beelden zijn ook erg bescheiden. Horie’s eenvoudige manier van leven verwijst ook naar wabi-sabi.

“Wabi-sabi is eenvoudig het gevoel van mijn dagelijkse creatieve leven. Ik spendeer elke dag een groot deel van mijn tijd met het proberen te vatten van de essentie van rust, harmonie, schoonheid en imperfectie in het maken van mijn foto’s, het papier en mijn cyanotypes. Ik omarm de conditie van de vezels van de gampi-boom, het bronwater en het constant veranderende zonlicht. Op zekere dag realiseerde ik me dat het leven in de overvloedige natuur om mij heen een verandering in mijn denken veroorzaakte. Ik begon mijn eigen onvolkomenheden te begrijpen.”

Horie’s woorden zijn een voorbeeld van hoe wabi-sabi een integraal onderdeel is van het denken en voelen van veel Japanners. Haar werk is bij uitstek geschikt om het gevoel van wabi-sabi te ervaren.

Annemarie Zethof

(*) Cyanotype: een fotografisch printproces waarbij een cyaanblauwe afdruk ontstaat.