Hélène Seiyu Codjo is een shakuhachi speler en sensei van de Hijiri-Kai 聖会 school, die is opgericht door Fukuda Teruhisa. In dit virtuele concert laat ze je kennis maken met haar instrument: de shakuhachi 尺八 . In het eerste filmpje stelt Hélène zichzelf (en haar fluit) aan jullie voor. En houd de site in de gaten, want binnenkort komt er ook een interview met Hélène online!
Een idee van de sfeer van Japan, van een ritueel, krijg je door het bekijken & beluisteren van onderstaand filmpje. Natuurlijk zijn we nog ver van Japan, maar het geeft wel een indruk van de traditionele manier van spelen, op de grond, in seiza (op je knieën).
Hieronder zie je de komusō (虚無僧), de monniken die shakuhachi spelen, op een foto gemaakt door Hélène. Je herkent deze specifieke monniken aan het strooien mandje over hun hoofd. De Zen-traditie is een grote inspiratie voor Hélène. Vroeger wandelden de Komuso om te bedelen ,een spirituele zoektocht en gewoon om eten te verdienen, waardoor hun muziek zich versmold met de geluiden uit de natuur. Deze klanken van de natuur hoor je dan ook terug in de shakuhachi muziek.
Deze foto’s maakte Hélène tijdens een reis in Japan in 2005, ook in de Ryoan-ji tempel in Kyoto. Het geeft een mooi beeld van hoe Japan eruit ziet.
“Fukuda sensei is een van de topsolisten van de wereld, maar hij was nog nooit eerder in Nederland geweest. Het was echt een grote eer om hem hier uit te kunnen nodigen, voor een weekend masterclass voor mijn studenten, samen met zijn vrouw Kineya Shihō (shamisen). Het concert was hun concert (shamisen en shakuhachi) en Fukuda sensei heeft mij voor één stuk uitgenodigd om met hem samen te spelen. Dit was dus een dubbele grote eer… Op dit concert in Rotterdam speelden we Fukuda’s duet versie van het traditionele stuk Shika-no-Tone, over de lokroep van de herten. Het stuk is heel bekend in de shakuhachi-wereld en bestaat in twee versies. Meestal wordt het gespeeld als een solo, waarin het hert roept en roept en roept… maar niemand komt. Maar dit is de duetversie, waarin het hert roept en een ander hert antwoordt! Zoals een vriendin na afloop zei ‘het is niet zo vaak dat we dit horen, uitgevoerd door een man en een vrouw’. Want de meeste shakuhachi-spelers zijn mannen.”
Duo SATSUZEN 颯然 is het shakuhachi-fluit duo dat Hélène vormt met dwarsfluitiste Catherine Balmer. Hélène en Catherine zijn al 35 jaar bevriend en gaan in september samen naar het Internationaal Shakuhachi Festival in Praag.
Ha-mori (Sumi Atsuki, 2015)
Ha-mori was oorspronkelijk een duet voor twee shakuhachi fluiten, maar Catherine heeft haar speelstijl aangepast zodat het ook op shakuhachi en dwarsfluit kan. Het is een subtiel stuk, gebaseerd op gefluister en stilte, echo’s en dissonanten. Het neemt je mee naar de wereld van de geesten, ver weg in een diep woud in de bergen. Hier is wat de componist zegt over zijn stuk:
A lumber worker cannot cut down trees against the mountain spirits.
Sumi Atsuki
When a lumber is polite to the nature, the spirit gives them some trees without hesitation.
The spirit who protects trees from arrogant people is called Ha-Mori (leaf keeper).
Please listen the voice of trees in a deep mountain. I think that sound might be the whisper of Hamori.
Sumi san heeft heel veel samengewerkt met Fukuda sensei (de sensei van Hélène), die bekend staat om zijn interpretaties van hedendaagse muziek. Hij heeft met veel componisten samengewerkt en dat aspect van de shakuhachi heeft hij ook meegenomen in zijn school.
Baobab is een eigen compositie van Hélène en gaat over haar “roots” en haar eigen herinneringen aan Senegal.
Senegal is mijn geboorteland. Ik ben halfbloed Afrikaans (mijn vader komt uit Benin). Toevallig reisde ik in hetzelfde jaar (2005) naar Japan en naar Senegal. Ondanks de extreem grote verschillen tussen beide landen – en muziek – vond ik, toen ik mijn “African Memories” componeerde (2019-2020) ook veel overeenkomsten. Met name tussen de beide spiritualiteiten en ook voor wat betreft de plaats van de natuur in beide traditionele culturen. Dat is wat ik in mijn shakuhachi composities wou uitspreken. African Memories beantwoordt zo de vraag “What is Africa to me”?
Hélène Seiyu Codjo
Baobab is een boom (de mbuju) en volgens een legende werden er vroeger “griots”, verhalenvertellers, begraven in de holle stam ervan. Als je naar de wind in de takken luisterde, kon je de griots horen praten. Dit stuk voor shakuhachi 2.4 verkent wind- en houtgeluiden, om de geest van de dood van een griot weer te geven. Het is opgedragen aan Hélène’s sensei Fukuda Teruhisa, die haar deze fluit gegeven heeft, van een overleden fluitmaker.
In dit “silent vlog” uit de polder hoor je hoe belangrijk de stilte is in de shakuhachi-muziek. De vogels benadrukken dat. Op het einde was er maar een toon nodig, de “ro” oftewel de grondtoon van de shakuhachi (een “D”), de toon die alles omvat.
Ben je ook geraakt door de shakuhachi en wil je er graag meer over te weten komen? Neem dan eens een kijkje op de verschillende websites van Hélène:
https://hijirishakuhachi.com/
https://www.fluitshakuhachi.nl/
https://www.patreon.com/shakudojo
Binnenkort zal Hélène ook deelnemen aan het International Shakuhachi Festival Prague (klik op de link voor meer informatie).